Bu platformun varoluş amaçlarından biri de hukuk öğrencilerine kariyer yollarını çizerken fikir verebilmek. Bunun için de fırsat buldukça daha önce o yollardan geçmiş insanlarla röportajlar yapmaya çalışıyoruz.

Bu yazımızda Ankara’da hukuk okuduktan sonra en bilindik bürolardan birinde yasal staj yapmak üzere İstanbul’a giden bir mezuna İstanbul’da ve özellikle iyi bir yerde staj yapmanın artılarını-eksilerini ve oradaki deneyimlerini soracağız.

Aynı zamanda sizin merak ettiklerinizi öğrenmek için Instagram hesabından bu röportajın duyurusunu yapıp yöneltmemizi istediğiniz soruları toplamıştık. Bir sonraki röportajda yer almak isterseniz hikayelere bakmayı unutmayın.

O halde lafı uzatmadan röportajımıza başlayalım. 

Merhabalar, öncelikle bize vakit ayırdığın için teşekkür ederiz. Okuyucularımız için bize biraz kendinden bahsedebilir misin?

Merhabalar, ben Refia Nur Yağmur. Kendini tanıtma sorularına genelde sondan başlanır ama ben takip edilebilmesi açısından baştan başlayarak anlatacağım.

Üniversite sınavında Türkiye 4.’sü oldum ve bir vakıf üniversitesinin hukuk fakültesini tercih ettim. Üniversite süresince Amerika Birleşik Devletleri’nde olmak üzere çeşitli büro ve kurumlarda stajlar yaptım. 2016 yılında hukuk ve iktisat bölümlerinden derece ile mezun oldum. Mezuniyet sonrası Türkiye’nin önde gelen hukuk bürolarından birinde yasal stajımı tamamladım.

Şu an 26 yaşındayım ve avukatlık mesleğini icra ediyorum.

Mezun olduktan sonra hemen yasal stajını tamamlamışsın. Neden yüksek lisansa başlamayı veya farklı alternatifleri düşünmedin?

Açıkçası planım üniversite mezuniyeti sonrasında hemen yasal staj yapmak değildi. Yurtdışında LL.M tamamlamak istiyordum. Hedefim ABD’de yüksek lisans tamamlayıp, baro sınavına girmekti.

Birkaç üniversiteye başvurdum, bunlardan olumlu dönüşler aldım ve New York University (NYU)’de LL.M. yapmaya karar verdim. Lisansı tamamladığım vakıf üniversitesi, yurtdışında kendi alanında dünya listesinde ilk 30’a giren bir üniversiteden yüksek lisans kabulü alırsam, eğitim bursu verecekti. Bu sıralama USNEWS tarafından yapılan ve dünya çapında kabul göre bir sıralama. Benim başvurduğum dönemde bu listede NYU, hukuk alanında dünyanın en iyi 6. üniversitesiydi. NYU’dan kabul aldıktan sonra, üniversite yönetimi bursu iptal etme kararı aldı ve yönetmeliği değiştirdiler. Burs olmadan gidebilmem de kendi imkanlarımla mümkün değildi. Aileme de bu konuda yük olmak istemedim ve gitmekten vazgeçtim. O dönemde neredeyse LEGAL 500’deki tüm bürolar stajyer alımlarını yapmışlardı, ben de daha önce staj yaptığım bir büroyla görüştüm. Mülakata çağırdılar ve yasal staja kabul edildim.

Bildiğim kadarıyla önceden Ankara’da yaşıyordun. Seni İstanbul’a gitmeye ne itti? Neden İstanbul’da staj yapmak istedin?

Önceki soruda ifade ettiğim gibi, mezuniyet sonrası planım yasal staj olmadığı için kafamda herhangi bir şehir seçimi yoktu. Eylül ayına çok az bir süre kala plan değişikliğine gittiğim için özellikle tercih ettiğimi söyleyemem. Şunu söyleyebilirim; Ankara’da yasal staj yapma düşüncem hiç olmamıştı, daha önce de hiçbir stajımı Ankara’da yapmamıştım. İstanbul gerçekten sevdiğim bir şehir; öyle olunca yasal stajda İstanbul’u tercih ettiğim için pişman olduğum bir an olmadı.

LEGAL 500 haricinde bir büroda çalışmayı hiç düşünmedin mi?

Açıkçası CV’ime çok güveniyordum. Bu konuda mütevazı olamayacağım. (Gülüşmeler). O yüzden iyi bir büroda staj yapmak istedim, bunun için de bakabileceğim tek adres LEGAL 500 listesiydi.

Instagram üzerinden çok soru geldiği için onlarla devam etmek istiyorum.

Staj yerini nasıl ayarladın ve başvuru yaparken hangi kriterlere dikkat ettin? Bize uygun büroyu ararken ne gibi kriterlere bakmalıyız? Mesela benim bir arkadaşım stres altında elinin altındaki işi yeterince iyi yapamayacağını bildiği için hiç o tarz bürolara başvurmamıştı.

Aslında satır aralarında bu sorunun cevabını verdim. Daha önce staj yaptığım bir büroydu, severek çalışmıştım, orada çevre edinmiştim. Dolayısıyla çok kısıtlı zamanım olduğu için da ilk başvurduğum yer orası oldu.

Yasal staj yapmak için büro ararken şu kriterlere önem verilmesini öneririm;

(i) Ben hangi alanda çalışmak istiyorum? Dava ağırlıklı bir büro mu istiyorum, icra yapmak mı istiyorum yoksa şirketlere danışmanlık mı vermek istiyorum? Özel hukuk çalışmak mı istiyorum yoksa kamu hukuku ağırlıklı çalışan bir büro mu istiyorum?

(ii) İngilizce düzeyime uygun bir büro mu?

(iii) Bu büroda kendimi geliştirebilir miyim? Beni yetiştirebilecek bir avukat var mı?

(iv) Kendimi iş yapma konusunda nasıl tanımlarım? Hızlı ve çabuk iş bitirici miyim, yoksa mükemmeliyetçi ve yavaş mıyım? Bu büro benim iş yapışıma uygun mu?

Stres altında iş yapma konusuna gelirsek, size tavsiyem bu konuda kendinizi eğitin. Hukuk her an bir dilekçe yazmaya, bir sözleşme hazırlamaya hazır olmanız gereken bir alan. Zaman yönetimini öğrenin. Size birden fazla iş verildiğinde, bu işler arasında öncelik sıralaması yapmayı alışkanlık haline getirin. Düzenli çalışın, bilgisayarınızda veya fiziken not defteri tutun. Takvim kullanmayı öğrenin. Her iş yetişir, her iş bitirilir, önemli olan işe gerektiği kadar dikkat ve zaman harcamaktır.

Staj yeri bulma ve başvurma konusunda tavsiyelerin nelerdir? Dikkat etmemiz gereken şeyler neler?

Staj yeri bulmak için Baroların internet sayfalarındaki iş ilanlarına, kariyer.net gibi sitelere bakabilirsiniz. LEGAL 500 listeleri de yine iyi bir başlangıçtır. Benim ailemde avukat yoktu, dolayısıyla tanıdığımız bir avukat da bulunmuyordu. Bu sebeple çevremden destek almadım. Eğer yakınınız varsa, bu konuda destek almanızı tavsiye ederim. En azından başvuracağınız büronun size bir şey katıp katmayacağını onlardan öğrenebilirsiniz.

Neredeyse tüm bürolar staj başvurularını 4. sınıfın eylül ayından mart ayına kadar geçen dönemde alırlar. Yani başvurmak için mezun olmayı, yaz tatiline girmeyi beklemeyin. Elinizi çabuk tutun.

Başvuru için profesyonel CV nasıl hazırlanır öğrenin, kendinize İngilizce ve Türkçe CV hazırlayın. CV’de muhakkak size her zaman ulaşabilecekleri bir telefon numarası bulunsun. Bazı bürolar internet sitesi üzerinden CV yüklenmesini isterler. Bazılarına ise mail atmanız gerekir. Bu sebeple profesyonel mail nasıl yazılır öğrenin, başvuru için taslak mail hazırlayın.

Kendimizi öğrenciyken hukuk dalında nasıl geliştirebiliriz?

Hukuk doktrin ve uygulamanın ötesinde bir nosyondur. Size tavsiyem, derslerin haricinde hukuk nosyonunuzu geliştirecek kitaplar okumanız. Mesela Cemal Bali Akal’ın Edebiyat, Hukuk ve Sair Tuhaflıklar kitabını ve Hukuk ya da Kukla Tiyatrosu kitabını; Tahsin Yücel’in Gökdelen romanını edinin. Sami Selçuk’un Dreyfus Davası kitabını okuyun. Jose Saramago’dan Körlük kitabını, William Golding’in Sineklerin Tanrısı kitabını, Franz Kafka’nın tüm kitaplarını okuyun. Muhakkak gündemi, ekonomiyi ve sanat haberlerini takip edin. Biraz siyaset konusunda fikir sahibi olmak istiyorsanız İkincilerin Cumhuriyeti kitabını okuyun; ki bu kitap zamanın önemli bir devlet büyüğü tarafından da övülmüştür.

Kanaatimce, ülkemizde hukuk adına eleştiriler yöneltilmesinin başlıca sebebi, hukukçuların dünya görüşünün olmaması. Adım başı avukatlık bürosu. Nicelik olarak avukat sayısında bir fazlalık var ama bu niteliğe yansımıyor. Yargılama sisteminde ciddi sıkıntılar var. Bunu ancak gelecek neslin bilgi ve kültürle donanımlı olması sayesinde aşabiliriz. O yüzden yalnızca normatif hukuk bilgisinin değil, hukuk nosyonunun da gelişmesi gerekiyor.

Mezuniyet ortalamamızın bir önemi var mı?

Bu sorunun cevabı nerede/ hangi işi yapmak istediğinize bağlı. Yabancı müvekkilleri olan bir büroda çalışmak istiyorsanız mezuniyet ortalamanızdan ziyade İngilizce seviyeniz önemlidir. Eğer dava ağırlıklı büroda çalışacaksanız mezuniyet ortalamanız daha ön planda olur. Ama tecrübelerime dayanarak şunu söyleyebilirim; not ortalamanızın avukatlığınıza pek bir etkisi yoktur. Siz her şeyi ezberleyip yüksek notlarla geçmiş olabilirsiniz, bu sizin hukuk nosyonunuzun iyi olduğunu göstermez. Önemli olan problem çözme becerinizdir. Hukuk aslında matematikten farklı değildir.

Mezuniyet ortalamanızın kesin olarak etkili olacağı tek yer yüksek lisanstır.

İngilizce önemli mi?

İyi bir yerde, iyi bir maaşla çalışmak istiyorsanız İngilizce şart. Bu sadece avukatlık mesleği için değil, özel sektörlerdeki tüm işler için böyle. İngilizce ticaretin, paranın dili. O sebeple, evet, kamuda çalışmayı düşünmüyorsanız, hâkim-savcı olmayacaksanız oldukça önemli.

Benim İngilizce seviyemi merak eden arkadaşlar olabilir. Ben lise dahil, eğitim hayatımın hiçbir döneminde iyi bir İngilizce eğitimi almadım. Üniversiteye geçtiğimde hazırlık okudum. Hazırlık eğitiminin de bazı istisnalar hariç daha önce aldığım İngilizce eğitiminden farkı yoktu, gramer ağırlıklıydı. Bunun bana yetmeyeceğini anlayınca kendim bir şeyler yapmaya karar verdim. Deneme olarak yabancı dizi ve filmleri altyazısız izlemeye başladım. Sanırım ilk olarak Supernatural izlemiştim; yaklaşık bir ayda 9 sezonunu tamamladım. Bu denememden sonra İngilizce konuşmaları anlayabildiğimi fark ettim ve daha da üstüne gittim. Geldiğim aşamada TOEFL IBT puanım 110 (En yüksek puan 120), YDS ise 95. Sanırım İngilizce konusunda iyi bir tavsiye sayılır. (Gülüşmeler). Bir anlamda dili yeni doğmuş bir bebek gibi öğrenmeye çalıştım ve işe yaradı.

İstanbul’da gittiğin büro kendi alanında en iyi bürolardan birisi, buraya girmek isteyen çok fazla mezun adayı vardır. Bürolar stajyer seçiminde neyi göz önüne alıyor? Sence, seni diğerlerinden öne çıkaran neydi?  

Türkiye’de neredeyse her büyük büro, yasal stajyer seçiminde kendi belirlediği bir mülakat usulü izler. CV gönderdikten sonra mülakata çağrılmış iseniz, bu mülakat aşamalarında artık kendi yeterliliğinizi göstermeniz gerekir. Bu büroların bazılarında İngilizce seviyenizi ölçmek için bir sınav yapılır, bazılarında ortak avukatlarla mülakat yaparsınız, bazılarında hukuk bilginiz ölçülür.

Ben CV konusunda yeterli biriydim, İngilizce düzeyim de iyiydi. Dediğim gibi daha önce o büroda çalışmıştım. Avukatlar beni tanıyordu. Hızlı ve doğru şekilde iş bitirirdim. Sanırım beni öne çıkaran da buydu.

Stajın avukatlık ruhsatını almaya hak kazanmak dışında sana kazandırdığı en önemli şey nedir?

Staj, fotokopi çekip, çay servisi yapacağınız bir dönem değil. Staj, avukatlık mesleğini öğrendiğiniz dönem. Dilekçe yazmayı, sözleşme dilini, hukuk nosyonuyla olaylara bakmayı, duruşmaya girmeyi, dava açmayı, dilekçe göndermeyi, sözleşme yazmayı öğreniyorsunuz. Şunu rahatlıkla söyleyebilirim, stajyerliğin en önemsiz sonucu ruhsat almaktır. Ruhsat sizin sadece baroya kayıtlı avukat olmanızı sağlar. Türkiye’de neredeyse 130 bin avukat mevcut. Siz bu mesleği stajyerken hakkıyla öğrenemediyseniz, çok da bir anlamı yoktur.

Bu soru iki kere gelmiş. Stajyerlik ücreti hangi aralıktaydı ya da özel değilse maaşın ne kadardı? Tabi senin yasal stajını birkaç sene önce yaptığını da unutmamak gerek.

Maaş söylemem uygun olmaz diye düşünüyorum. Ama LEGAL 500 listesinde yer alan bürolarda maaş düzeyleri diğer küçük çaplı bürolardan çok daha yüksektir.

Ben tek başıma, iş yerime yürüme mesafesinde bir yerde kirada oturuyordum, arabamı da Ankara’da bırakmıştım. Ulaşım, yeme-içme, harcamalar vs. dahil bana aldığım maaş fazlasıyla yetiyordu. Ama şunu not düşmek gerek, her gece dışarıda eğlenmeye çıkmak istiyorsanız, aileden destek almadan yetinmeniz zor. Alkol, yeme-içme fiyatları uçmuş durumda. (Gülüşmeler).

Şu an İstanbul’da değilsin. Bir takipçimiz İstanbul’da kalmayı neden düşünmediğini sormuş. Diğer illerde yaşayıp İstanbul’a gitmeyi düşünen arkadaşlarımız için fikir verici olabilir.

İstanbul’da yaşayıp yaşamama kararını eşimle birlikte verdik. O dönem Ankara’da kalma fikri daha ağır bastı, bir de yüksek lisansa başlayacaktım. O sebeple taşındık. Ama çok sık İstanbul’a gider geliriz.

Bir arkadaşımız stajyer olduğun için sana getir götür yaptırılıp yaptırılmadığını merak etmiş. Bence güzel bir soru çünkü küçük bürolarda bunun yaptırılma ihtimali daha fazla ama acaba büyük bürolarda nasıl bir durum var?

Büyük bürolarda avukatların ve stajyerlerin sadece işleri ile ilgilenmeleri istenir, yani size ayak işleri yaptırmazlar. Ancak küçük bürolar hakkında çok da fikir sahibi değilim. Ben çalıştığım hiçbir yerde kimsenin getir-götürünü yapmadım.

Bilindik bir büroda staj yapmanın zorlukları oldu mu? Olduysa bu zorluklarla nasıl baş edebildin?

İş yoğunluğu fazlaydı, bazı işlerin çok kısa sürede tamamlanması gerekiyordu. Ama zaman yönetimini bildiğiniz sürece, zorluklarla baş edebilirsiniz.

Ağırlıklı olarak hangi alanda davalara bakıyordunuz ve etkisinde kaldığın bir dava dosyası ya da olay olmuş muydu?

Bu soruya vereceğim cevap gizlilik ihlali olabilir. O sebeple pas geçiyorum.

Bir arkadaşımız yapay zekâ yaklaşımlarını sormuş. Belki ROSS Intelligence gibi yeni tekniklere büyük büroların nasıl yaklaştığını merak ediyordur.

Hukuk sadece olayı anlatmak demek değil, olayı başkalarına istediğiniz pencereden gösterebilmek demek. Öyle olunca, yapay zekanın olayı istenilen şekilde çözebilmesi, olaya uygulanacak hükümleri ve hukuki kurumları bulması, dilekçeleri yazabilmesi, sözleşme yazabilmesi -yani kısaca avukatlık yapabilmesi- ciddi bir altyapı gerektiriyor. Henüz o aşamaya gelinebilmiş değil. Kaldı ki, bir başka ülkede bu altyapının geliştirilmesi, Türkiye’de bunun uygulanabilir olduğu anlamına gelmeyeceğinden, zannediyorum en az bir 20-25 yıl daha hukuk alanında yapay zekadan bahsedemeyeceğiz.

Büyük bürolar genelde bir arşiv sistemi kurar. Siz online olarak dosyaları, yazılan dilekçeleri, gelen evrakları görebilirsiniz. Onun haricinde yapay zekâ kullanan bir büroya rastlamadım.

İstanbul dışında yaşayan bir arkadaşımız aileden ayrı bir şehirde staj yapmanın düşünüldüğü kadar dezavantajlı olup olmadığını sormuş. Stajyerlerin çalışma şartları düşünüldüğünde bu konuda kendimize nasıl avantaj yaratabiliriz diye de eklemiş.

Ben üniversitede ailemle aynı şehirde yaşadığım halde yurtta kalıyordum. Tek başına yaşamanın elbette zorlukları var ama, yetişkin olmayı öğrenmek istiyorsanız aile evinden çıkmanız gerek. Ne kadar erken çıkarsanız, o kadar çabuk sorumluluk almayı öğrenirsiniz. Ama elbette gerçekçi olmak lazım. Maaşı düşük bir yerde çalışacaksanız tek başınıza büyükşehirlerde geçinmeniz zor. Dolayısıyla maddi imkânınız varsa, başka şehirde yapmanızı öneririm. Ama hiç bilmediğiniz, sıfırdan başlayacağınız bir şehir söz konusu ise, o şehirde yaşayan bir avukattan adliyelerin nasıl çalıştığını, baronun yasal staj için zorunlu tuttuğu hususları önceden öğrenin. Hatta mümkünse o şehre gidip, bir hafta zaman geçirin, sevip sevmediğinizi görün.

Genel olarak bir hukuk bürosunda çalışmak mı yoksa kendi büromuzu açmak mı da gelen sorular arasında.

Eşimin kendine ait bir hukuk bürosu var, ben ise başka bir hukuk bürosunda çalışıyorum. Açıkçası, kendi bürona sahip olmanın stresi, başkasının yanında çalışmakla kıyas kabul etmeyecek derecede fazla. O sebeple ben bu aşamada kendi büromu açmayı düşünmüyorum. Ayrıca hiç kimseye, en azından 5 yıl bir başkasının yanında avukatlık yapmadan kendi bürosunu açmayı önermem.

Henüz mezun olmamış arkadaşlarımız da yaz stajı için doğru zamanı sormuş. 2. Sınıfı bitirmiş öğrenciler için yaz stajı önerir misin? Sen öğrenciyken yaz stajı yaptın mı?

Staj yapmak size ciddi tecrübe kazandırır. Ben üniversite bittiğinde daha yasal staja başlamadan 1 yıllık staj tecrübesine sahiptim. Şahsen şimdiki aklım olsa daha 1. sınıfın sonunda da yaz stajına giderdim. İş hayatını ne kadar erken görürseniz, geleceğe dair planlarınız da o kadar netleşir. Staj yaparken avukatlık mesleğini istemediğinizi fark ederseniz, daha ciddi adımlar atmadan yön değiştirebilirsiniz.

Evet, oldukça yoğun sorulu, güzel bir sohbet oldu. Vakit ayırdığın için teşekkür ederiz.

Ben teşekkür ederim, yardımım dokunduysa ne mutlu.

Bu röportajda Instagram üzerinden gelen sorularınızı yanıtlamaya çalıştık. Başka merak ettiğiniz konular olursa yorumlara bırakmayı unutmayın.

Görseller: mydailynews, @bongkarn-thanyakij-683719, @gustavo-fring, @august-de-richelieu, @shvetsa, @ashta